Viện Nghiên cứu Giáo dục quốc tế
Hội thảo Nâng cao chất lượng giáo dục STEM trong giáo dục trung học
Ngày 23/3, tại Quảng Ninh, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) tổ chức Hội thảo Nâng cao chất lượng giáo dục STEM trong giáo dục trung học. Tham dự có lãnh đạo các đơn vị liên quan thuộc Bộ GDĐT, đại diện các trường đại học và gần 1.000 giáo viên trực tiếp giảng dạy đến từ 63 tỉnh/thành phố. Đoàn đại biểu Viện Nghiên cứu Giáo dục quốc tế đã tham dự và có nhiều đóng góp trong sự kiện lần này.
Báo cáo tại Hội thảo, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học Nguyễn Xuân Thành cho biết: Giáo dục STEM trong giáo dục phổ thông thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh đã được triển khai thực hiện từ năm 2006 ở một số địa phương. Từ đây, hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh trung học dần được triển khai mở rộng ra nhiều tỉnh, thành phố.
Để cán bộ quản lý, giáo viên trung học nắm bắt nội dung, phương pháp, hình thức triển khai hoạt động giáo dục STEM có hiệu quả, những năm qua, Bộ GDĐT đã tổ chức các hội thảo, tập huấn cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán thực hiện giáo dục STEM; tập huấn cán bộ quản lý, giáo viên các trường triển khai thí điểm giáo dục STEM. Đồng thời, tại các địa phương, Sở GDĐT cũng đã phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức các hội thảo, tập huấn cho cán bộ quản lý, giáo viên về giáo dục STEM. Thông qua đó, góp phần nâng cao nhận thức, tăng cường năng lực dạy học, giáo dục theo định hướng STEM ngay tại các cơ sở giáo dục.
Theo Vụ trưởng Nguyễn Xuân Thành, giáo dục STEM trong các trường trung học đã mang lại những kết quả quan trọng, góp phần đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, gắn giáo dục nhà trường với việc giải quyết các vấn đề thực tiễn; phát huy tính tích cực, sáng tạo, tự chủ của học sinh; góp phần hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh, phù hợp với định hướng đổi mới căn bản, toàn diện GDPT.
Với 88.529 lượt bài dạy STEM đã và đang được triển khai tại các cơ sở giáo dục trung học trên cả nước trong hai năm học 2021-2022 và 2022-2023, so với thống kê năm 2021, số lượng các trường triển khai bài dạy STEM đã tăng lên, song hành với việc đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường. Các tổ, nhóm chuyên môn chủ động xây dựng các chủ đề dạy học STEM, dạy học tích hợp liên môn, dạy học qua nghiên cứu bài học và đưa vào kế hoạch giáo dục của tổ, nhóm ngay từ đầu năm học được triển khai thực hiện ở tất cả các trường trung học.
Các trường trung học đã tổ chức các câu lạc bộ nghiên cứu khoa học, Ngày hội STEM và Cuộc thi khoa học kỹ thuật cho học sinh để chọn các dự án tham gia cuộc thi khoa học kĩ thuật cấp huyện, cấp tỉnh. Trong 2 năm qua, có 12.113 dự án tham gia cuộc thi cấp huyện, cấp tỉnh và hàng ngàn dự án tham gia Cuộc thi ở cấp quốc gia. Hoạt động được triển khai hiệu quả tại một số địa phương, tác động lớn đến đổi mới dạy học trong các trường trung học. Cuộc thi khoa học kỹ thuật các cấp dành cho học sinh trung học đã trở thành hoạt động khoa học thường niên trên cả nước, số lượng, chất lượng dự án tăng cao qua từng năm, số lĩnh vực nghiên cứu trải rộng.
Tuy đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học thẳng thắn nhìn nhận, việc đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên, đặc biệt là đáp ứng được yêu cầu Chương trình GDPT 2018 còn hạn chế; việc xây dựng kế hoạch bài dạy nói chung và bài STEM chưa đạt hiệu quả cao. Số lượng chủ đề STEM được xác định còn chưa nhiều trong phân phối chương trình các môn học, hoạt động giáo dục trong nhà trường. Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học còn thiếu, đặc biệt là khi triển khai phương pháp dạy học tích cực; việc khai thác thiết bị hiện có, tài nguyên trong vườn trường phục vụ giảng dạy còn chưa đạt hiệu quả cao. Việc kiểm tra, đánh giá sản phẩm, dự án cũng như chính sách hỗ trợ giáo viên triển khai giáo dục STEM còn nhiều hạn chế.
Để nâng cao hiệu quả giáo dục STEM trong các cơ sở giáo dục trung học, Vụ trưởng Nguyễn Xuân Thành lưu ý các địa phương cần triển khai tốt Chương trình GDPT 2018. Xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường có định rõ "địa chỉ" chủ đề có thể tổ chức bài học STEM để thực hiện, trong đó lưu ý sử dụng các thiết bị dạy học hiện có để giao cho học sinh thực hiện theo tiến trình STEM. Đồng thời, cần đầu tư, tham mưu chính sách để triển khai các hoạt động trải nghiệm STEM theo hướng hoàn thiện; cải tiến các thiết bị dạy học hiện có, chế tạo đồ dùng học tập, khai thác cơ sở vật chất trong trường; khơi gợi cho học sinh ý tưởng nghiên cứu những vấn đề thực tế.
Xác định giáo dục STEM là mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng trong quá trình đổi mới toàn diện giáo dục phổ thông, Sở GDĐT Nam Định đã triển khai lồng ghép linh hoạt các hoạt động giáo dục STEM vào kế hoạch giảng dạy của nhà trường nhằm tích hợp các hoạt động, bổ trợ cho nhau. Nội dung các bài học STEM bám sát nội dung chương trình của các môn học để học sinh được chủ động nghiên cứu sách giáo khoa, tài liệu học tập để tiếp nhận, vận dụng kiến thức thông qua các hoạt động. Từ đó thu hút khả năng khám phá, nghiên cứu, tìm tòi, phát huy khả năng sáng tạo của học sinh.
Chia sẻ tại hội thảo, đại diện Sở GDĐT tỉnh Quảng Ninh cho hay: Hiện nay, các nhà trường đã chủ động triển khai các hoạt động giáo dục STEM trong đơn vị, hướng dẫn chỉ đạo giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, hướng học sinh gắn lý thuyết với thực hành. Thông qua đó, có những tác động tích cực, làm chuyển biến công tác dạy và học tại các nhà trường, học sinh được thực hành, trải nghiệm, học tập gắn với cuộc sống thực tế. Hoạt động giáo dục STEM tại các cơ sở giáo dục trung học được triển khai bằng các hình thức phong phú, linh hoạt tùy thuộc vào điều kiện phù hợp như học trong giờ học chính khóa hoặc trong buổi 2, thực hiện dưới hình thức trải nghiệm hoặc tổ chức các câu lạc bộ, gắn hoạt động STEM vào các cuộc thi.
Theo đại diện Sở GDĐT tỉnh Nghệ An, trong thời gian qua, trên địa bàn tỉnh Nghệ An, giáo dục STEM đã được đưa vào kế hoạch giáo dục của các nhà trường với nhiều cấp độ khác nhau. Bên cạnh đó, nhiều tổ chức về giáo dục STEM đã đăng ký và được Sở GDĐT cấp phép hoạt động trong lĩnh vực này. Việc triển khai giáo dục STEM được thực hiện theo các hình thức như dạy học theo chủ đề; dạy học thông qua hoạt động trải nghiệm; dạy học thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học kĩ thuật của học sinh. Có thể nói rằng, với sự hiện diện của giáo dục STEM trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã tạo ra một sự thay đổi tích cực cho giáo viên và học sinh trong dạy và học.
Tại hội thảo, đại diện các Vụ, Cục thuộc Bộ GDĐT, các Sở GDĐT, giáo viên cốt cán, trực tiếp thực hiện giảng dạy tại các cơ sở giáo dục trung học cùng các em học sinh đã tham gia thảo luận, trao đổi, nêu các ý kiến, kiến nghị cũng như các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến lồng ghép trải nghiệm STEM trong tổ chức hoạt động giáo dục, kế hoạch dạy học của nhà trường; tập huấn, bồi dưỡng cán bộ quản lý, giáo viên trực tiếp giảng dạy STEM; xây dựng phương thức, tiêu chí đánh giá, kiểm tra định kỳ hiệu quả; cơ chế tài chính, chính sách giáo viên triển khai giáo dục STEM.
Để cán bộ quản lý, giáo viên trung học nắm bắt nội dung, phương pháp, hình thức triển khai hoạt động giáo dục STEM có hiệu quả, những năm qua, Bộ GDĐT đã tổ chức các hội thảo, tập huấn cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán thực hiện giáo dục STEM; tập huấn cán bộ quản lý, giáo viên các trường triển khai thí điểm giáo dục STEM. Đồng thời, tại các địa phương, Sở GDĐT cũng đã phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức các hội thảo, tập huấn cho cán bộ quản lý, giáo viên về giáo dục STEM. Thông qua đó, góp phần nâng cao nhận thức, tăng cường năng lực dạy học, giáo dục theo định hướng STEM ngay tại các cơ sở giáo dục.
Theo Vụ trưởng Nguyễn Xuân Thành, giáo dục STEM trong các trường trung học đã mang lại những kết quả quan trọng, góp phần đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, gắn giáo dục nhà trường với việc giải quyết các vấn đề thực tiễn; phát huy tính tích cực, sáng tạo, tự chủ của học sinh; góp phần hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh, phù hợp với định hướng đổi mới căn bản, toàn diện GDPT.
Với 88.529 lượt bài dạy STEM đã và đang được triển khai tại các cơ sở giáo dục trung học trên cả nước trong hai năm học 2021-2022 và 2022-2023, so với thống kê năm 2021, số lượng các trường triển khai bài dạy STEM đã tăng lên, song hành với việc đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường. Các tổ, nhóm chuyên môn chủ động xây dựng các chủ đề dạy học STEM, dạy học tích hợp liên môn, dạy học qua nghiên cứu bài học và đưa vào kế hoạch giáo dục của tổ, nhóm ngay từ đầu năm học được triển khai thực hiện ở tất cả các trường trung học.
Các trường trung học đã tổ chức các câu lạc bộ nghiên cứu khoa học, Ngày hội STEM và Cuộc thi khoa học kỹ thuật cho học sinh để chọn các dự án tham gia cuộc thi khoa học kĩ thuật cấp huyện, cấp tỉnh. Trong 2 năm qua, có 12.113 dự án tham gia cuộc thi cấp huyện, cấp tỉnh và hàng ngàn dự án tham gia Cuộc thi ở cấp quốc gia. Hoạt động được triển khai hiệu quả tại một số địa phương, tác động lớn đến đổi mới dạy học trong các trường trung học. Cuộc thi khoa học kỹ thuật các cấp dành cho học sinh trung học đã trở thành hoạt động khoa học thường niên trên cả nước, số lượng, chất lượng dự án tăng cao qua từng năm, số lĩnh vực nghiên cứu trải rộng.
Tuy đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học thẳng thắn nhìn nhận, việc đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên, đặc biệt là đáp ứng được yêu cầu Chương trình GDPT 2018 còn hạn chế; việc xây dựng kế hoạch bài dạy nói chung và bài STEM chưa đạt hiệu quả cao. Số lượng chủ đề STEM được xác định còn chưa nhiều trong phân phối chương trình các môn học, hoạt động giáo dục trong nhà trường. Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học còn thiếu, đặc biệt là khi triển khai phương pháp dạy học tích cực; việc khai thác thiết bị hiện có, tài nguyên trong vườn trường phục vụ giảng dạy còn chưa đạt hiệu quả cao. Việc kiểm tra, đánh giá sản phẩm, dự án cũng như chính sách hỗ trợ giáo viên triển khai giáo dục STEM còn nhiều hạn chế.
Để nâng cao hiệu quả giáo dục STEM trong các cơ sở giáo dục trung học, Vụ trưởng Nguyễn Xuân Thành lưu ý các địa phương cần triển khai tốt Chương trình GDPT 2018. Xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường có định rõ "địa chỉ" chủ đề có thể tổ chức bài học STEM để thực hiện, trong đó lưu ý sử dụng các thiết bị dạy học hiện có để giao cho học sinh thực hiện theo tiến trình STEM. Đồng thời, cần đầu tư, tham mưu chính sách để triển khai các hoạt động trải nghiệm STEM theo hướng hoàn thiện; cải tiến các thiết bị dạy học hiện có, chế tạo đồ dùng học tập, khai thác cơ sở vật chất trong trường; khơi gợi cho học sinh ý tưởng nghiên cứu những vấn đề thực tế.
Xác định giáo dục STEM là mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng trong quá trình đổi mới toàn diện giáo dục phổ thông, Sở GDĐT Nam Định đã triển khai lồng ghép linh hoạt các hoạt động giáo dục STEM vào kế hoạch giảng dạy của nhà trường nhằm tích hợp các hoạt động, bổ trợ cho nhau. Nội dung các bài học STEM bám sát nội dung chương trình của các môn học để học sinh được chủ động nghiên cứu sách giáo khoa, tài liệu học tập để tiếp nhận, vận dụng kiến thức thông qua các hoạt động. Từ đó thu hút khả năng khám phá, nghiên cứu, tìm tòi, phát huy khả năng sáng tạo của học sinh.
Chia sẻ tại hội thảo, đại diện Sở GDĐT tỉnh Quảng Ninh cho hay: Hiện nay, các nhà trường đã chủ động triển khai các hoạt động giáo dục STEM trong đơn vị, hướng dẫn chỉ đạo giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, hướng học sinh gắn lý thuyết với thực hành. Thông qua đó, có những tác động tích cực, làm chuyển biến công tác dạy và học tại các nhà trường, học sinh được thực hành, trải nghiệm, học tập gắn với cuộc sống thực tế. Hoạt động giáo dục STEM tại các cơ sở giáo dục trung học được triển khai bằng các hình thức phong phú, linh hoạt tùy thuộc vào điều kiện phù hợp như học trong giờ học chính khóa hoặc trong buổi 2, thực hiện dưới hình thức trải nghiệm hoặc tổ chức các câu lạc bộ, gắn hoạt động STEM vào các cuộc thi.
Theo đại diện Sở GDĐT tỉnh Nghệ An, trong thời gian qua, trên địa bàn tỉnh Nghệ An, giáo dục STEM đã được đưa vào kế hoạch giáo dục của các nhà trường với nhiều cấp độ khác nhau. Bên cạnh đó, nhiều tổ chức về giáo dục STEM đã đăng ký và được Sở GDĐT cấp phép hoạt động trong lĩnh vực này. Việc triển khai giáo dục STEM được thực hiện theo các hình thức như dạy học theo chủ đề; dạy học thông qua hoạt động trải nghiệm; dạy học thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học kĩ thuật của học sinh. Có thể nói rằng, với sự hiện diện của giáo dục STEM trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã tạo ra một sự thay đổi tích cực cho giáo viên và học sinh trong dạy và học.
Tại hội thảo, đại diện các Vụ, Cục thuộc Bộ GDĐT, các Sở GDĐT, giáo viên cốt cán, trực tiếp thực hiện giảng dạy tại các cơ sở giáo dục trung học cùng các em học sinh đã tham gia thảo luận, trao đổi, nêu các ý kiến, kiến nghị cũng như các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến lồng ghép trải nghiệm STEM trong tổ chức hoạt động giáo dục, kế hoạch dạy học của nhà trường; tập huấn, bồi dưỡng cán bộ quản lý, giáo viên trực tiếp giảng dạy STEM; xây dựng phương thức, tiêu chí đánh giá, kiểm tra định kỳ hiệu quả; cơ chế tài chính, chính sách giáo viên triển khai giáo dục STEM.
Tác giả bài viết: An Nguyên
Ý kiến bạn đọc
